Երբ ռուս վեր­ջին կայ­սեր Նի­կո­լայ Ռո­մա­նո­վի դուստ­րը` Անաս­տա­սիա Ռո­մա­նո­վան, 1914 թվա­կա­նին նա­մակ էր գրում իր հո­րը, չէր էլ կա­րող պատ­կե­րաց­նել, որ այն, ին­չի մա­սին ին­քը պատ­մում էր, տա­րի­ներ ան­ց դառ­նա­լու էլ սո­վո­րա­կան մի բան. «Ես նկա­րե­ցի ինքս ինձ` նայե­լով հայե­լու մեջ, բայց դա շատ դժ­վար էր, որով­հե­տեւ ձեռ­քերս դո­ղում էին»:­

Ինք­նան­կա­րի կամ, ինչ­պես այժմ հայտ­նի է՝ սել­ֆիի պատ­մու­թյու­նը, սա­կայն, իրա­կա­նում ավե­լի խոր ար­մատ­ներ ու­նի: Ամե­րի­կա­ցի լու­սան­կա­րիչ Ռո­բերտ Կոռ­նե­լիուսն էր, որ 1839 թվա­կա­նին դա­գե­րո­տի­պի վրա ստա­ցավ մարդ­կու­թյան առա­ջին սել­ֆին` մի քա­նի րո­պե ան­շարժ կանգ­նե­լով:

­Սել­ֆի տեր­մի­նը (ա­նգ­լե­րեն self` ինքս, ինք­նու­րույն բա­ռից) հայտ­նի դար­ձավ 2010­-ա­կան­նե­րին, երբ արագ զար­գա­ցում ապ­րե­ցին շար­ժա­կան հե­ռա­խոս­նե­րի լու­սան­կար­չա­կան ֆունկ­ցիանե­րը: Այն տա­րած­վեց մեր կեն­սա­գոր­ծու­նեու­թյան բո­լոր ոլորտ­նե­րում, ստեղծ­վեց հա­տուկ կայք հենց միայն սել­ֆիի հա­մար (itismee.com), եւ նույ­նիսկ ձե­ւա­վոր­վեց բա­ցա­ռիկ սել­ֆի­նե­րի մի շարք, որոնց մեջ տեղ գտավ տիեզե­րա­կան սել­ֆին` տիեզեր­քի ու կա­յա­նի ողջ գե­ղեց­կու­թյամբ, կամ էլ, ասենք, 2014 թվա­կա­նի «Օս­կար» մր­ցա­նա­կա­բաշ­խու­թյան հա­ղոր­դա­վա­րու­հի Էլ­լենդ Դե­ջե­նե­րե­սի ինք­նան­կա­րը` հո­լի­վու­դյան մի շարք աստ­ղե­րի հետ:

Ն­ման օրի­նակ­նե­րը, իհար­կե, քիչ չեն, եւ քիչ չեն նաեւ սել­ֆիի գրան­ցած հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րը: 2013 թվա­կա­նին այն հա­մար­վել է տար­վա բառ (ը­ստ օքս­ֆոր­դյան բա­ռա­րա­նի), 2014 թվա­կա­նին տար­վա հայտ­նու­թյուն է դար­ձել սել­ֆի ձո­ղը (ը­ստ Times ամ­սագ­րի): Սա­կայն սրանք պատ­կե­րում են երե­ւույ­թի միայն դրա­կան կող­մը, մինչ­դեռ բա­ցա­սա­կան­նե­րը եւս քիչ չեն:

­Դե­ռեւս 100 տա­րի առաջ ավստ­րիացի հո­գե­բան Զիգ­մունդ Ֆրոյ­դը խո­սել է նար­ցի­սիզ­մից, որը բա­ցա­ռիկ սի­րա­հար­վա­ծու­թյունն է սե­փա­կան ան­ձին: Կա տե­սա­կետ, թե սել­ֆին մի­տում ու­նի այս երե­ւույ­թը մե­զա­նում զար­գաց­նե­լու, ին­չը կա­րող է խո­չըն­դո­տել մարդ­կային պարզ ու հա­սա­րակ շփ­մա­նը: Սրան հակ­ված է նաեւ Ամե­րի­կայի հո­գե­բույժ­նե­րի ասո­ցա­ցիան, ըստ որի` սել­ֆին հո­գե­կան խան­գա­րում է: Ի վեր­ջո քիչ չեն եղել դեպ­քե­րը, երբ ինք­նան­կա­րը դար­ձել է մահ­վան պատ­ճառ: Ըստ ռու­սա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի (մաս­նա­վո­րա­պես` korrespondent.net կայ­քի) 2015 թվա­կա­նին գրանց­վել է մահ­վան այդ­պի­սի 50 դեպք. մի երի­տա­սարդ փոր­ձել է սել­ֆի անել գնաց­քի վրա եւ հո­սան­քա­հար­վել է, մյու­սը հրա­ցա­նով նկար­վե­լու ըն­թաց­քում պա­տահ­մամբ կրա­կել է իր գլ­խին, մեկ ու­րի­շը...

Այն, որ մե­զա­նից ոչ մե­կի ձեռ­քե­րը այ­սօր չեն դո­ղում, ինչ­պես Անաս­տա­սիայի­նը, միան­շա­նակ է, բայց և պարզ է, որ Կոռ­նե­լիու­սը իր այս հայտ­նա­գոր­ծու­թյամբ նպա­տակ չու­ներ մարդ­կային կյան­քեր վտան­գե­լու: Հե­տե­ւա­բար մեզ մնում է հնա­րա­վո­րինս գի­տա­կից օգ­տա­գոր­ծել բո­լոր այն հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, որոնց մա­սին այլ ժա­մա­նակ­նե­րում մար­դիկ գու­ցե չեն էլ երա­զել:

Մի­լե­նա Խա­չի­կյան   

ժուռ­նա­լիս­տի­կայի ֆա­կուլ­տետ, 1-ին կուրս